Een complexe of een nuttige naaste?

‘Als wij een beroep willen doen op naasten, moeten we ze ook echt zien. Niet alleen als samenwerkingspartner maar ook als mens met een eigen verhaal en met aandacht voor het proces dat ook zij doormaken’, vindt methodiekondersteuner Saskia Janszen. ‘Een goede samenwerking betekent een betere aansluiting bij de leefwereld van de cliënt en dus een verhoogde kwaliteit van zorg.’

Volgens Saskia bestempelen we een overbetrokken naaste al snel als complex. ‘Terwijl we oorzaak en gevolg te weinig in acht nemen. Denk aan een moeder die jarenlang op haar eigen manier voor haar zoon gezorgd heeft en er moeite mee heeft deze zorg uit handen te geven. Of een partner die het niet eens is met de afbouw van medicatie en mogelijk handelt vanuit angst en onzekerheid naar aanleiding van eerdere, soms zelfs traumatische ervaringen. Kennis over deze ervaringen zijn essentieel voor het verkrijgen van een completer beeld.’

Diversiteit
‘Sommige cliënten hebben een netwerk waarin bepaalde overtuigingen een belangrijke rol spelen die van invloed kunnen zijn op het herstelproces. Denk bijvoorbeeld aan een moeder die ervan overtuigd is dat de psychose van haar zoon voortkomt uit een vloek die tijdens een vakantie over hem uitgesproken is. Daar waar de begeleiding van mening is dat er behandeling en medicatie nodig is, heeft zij mogelijk de overtuiging dat de juiste hulp ligt binnen het spirituele kader. Deze visieverschillen kunnen uiteindelijk zeer verwarrend zijn voor de cliënt. Zorg daarom dat je tijd steekt in het onderzoeken wie de naasten van onze cliënten zijn en welke invloed zij hebben. Dat betaalt zich terug op de lange termijn.’

Belangrijk
‘Daar waar naastbetrokkenen jaren geleden op afstand gehouden werden, blijkt hun inzet inmiddels onbetaalbaar. Er zijn allerlei methodes en instrumenten ontwikkeld om deze betrokkenheid te stimuleren, echter zijn de achterliggende gedachten en mogelijkheden voor hen niet altijd helder.
Om deze betrokkenheid zo effectief mogelijk vorm te geven, dient niet alleen het herstelproces van de betreffende cliënt centraal te staan, maar ook rekening gehouden te worden met hetgeen deze betrokkenheid voor de naaste(n) betekent. Dit houdt in dat er aandacht zal moeten zijn voor de belasting waarmee deze betrokkenheid gepaard zou kunnen gaan. Maar ook, misschien zelfs nog belangrijker, waar de veerkracht ligt. ’

‘Naastbetrokkenen zijn (vaak) de kundigste personen in de omgang met hun familielid of vriend(in). Zij hebben immers jarenlange kennis en ervaring in de manier van benadering en in het herkennen, signaleren en duiden van het gedrag. Daar waar de professionele hulpverlener meer handelt vanuit een methodisch kader, doet de naastbetrokkene dit vanuit specifieke kennis en ervaring. Juist het feit dat dit meer voortkomt vanuit gevoel, maakt dat naastbetrokkenen de blinde vlekken van de hulpverlener zichtbaar kunnen maken.’

Herkenning en erkenning
‘Als een dierbare psychische problemen krijgt, weet je als naaste vaak niet wat er gebeurt. Sommigen worden boos, voelen zich machteloos en vinden het moeilijk te accepteren. Weinigen kennen in hun omgeving mensen met een soortgelijke ervaring. Daarom hoop ik dat wij naasten structureel met elkaar in contact kunnen brengen zodat ze steun, herkenning en erkenning met elkaar kunnen delen. Het zou helemaal mooi zijn als we dat samen met andere zorgorganisaties realiseren voor een bredere groep naasten in deze regio!’  

De mensen op de foto komen niet voor in het artikel.