Een woning als stabiele basis

In New York is een methode ontwikkeld om langdurige dakloosheid succesvol tegen te gaan: Housing First. Het model wordt vooral in Canada en de Verenigde Staten veel toegepast, met een slagingspercentage van 85%. De initiatiefnemers noemen het dan ook dé methode voor ‘het opheffen van dakloosheid’. In Nederland vindt deze methode steeds meer navolging. Renske Huisman (2de van links) is projectleider van Housing First Westfriesland, een samenwerking van Leviaan, Leger des Heils en dnoDoen.

Op z’n kop
‘Ik geloof echt in deze aanpak, waarbij een woning de basis is voor herstel en iemand niet langer een woning hoeft te verdienen. Nu zie je vooral dat iemand eerst
gewenst gedrag moet laten zien, vervolgens een woning krijgt. Terwijl het bij Housing First precies andersom is: eerst een woning, dan woontraining. Zo zorg je dat iemand nooit meer dakloos wordt. Ik hoop dat dit de nieuwe manier van hulpverlening wordt, gewoon in de wijk met een woning als basis om stabiel te zijn en verder te groeien.’

Stabiele basis
‘Housing First gelooft dat het effectief beëindigen van dakloosheid begint met een stabiele basis. Een plek waar je thuis kunt zijn en rust vindt. Waar je geen zorgen hebt over een slaapplaats en je het leven leidt zoals jij dat wilt. Het biedt daarnaast een plek waar je privacy ervaart, mensen uitnodigt en zo relaties opbouwt of herstelt. Vanuit deze stabiele basis raken mensen eerder gemotiveerd om te werken aan hun herstel.’

Over de samenwerkende partijen
Binnen de twee jaar durende pilot in West-Friesland werken Leger des Heils, dnoDoen en Leviaan samen. We bundelen onze expertise op verschillende gebieden zoals; psychiatrie, verslaving en maatschappelijke opvang. Leviaan is penvoerder en het Leger des Heils levert een projectleider. De juiste plek en omgeving is essentieel bij het slagen van het project. Dat vereist maatwerk. Daarvoor trekken we samen op met woningcorporatie Intermaris. Zij leveren vijf woningen in Hoorn voor de pilot, verspreid over diverse wijken, rekening houdend met nabijheid van de betrokken zorginstellingen.’

Over het proces
‘Begin 2022 startte ik als projectleider. Als kader voor het Housing First-team maakten we een visiedocument, met ruimte voor eigen invulling. Na een interne
sollicitatieprocedure selecteerden we drie begeleiders, vanuit elke organisatie een. Het team ging in augustus van start met de eerste aanmeldingen vanuit het
regionale toegangsteam van de Brede Centrale Toegang (BCT/RT). Vervolgens voerden we gesprekken met de deelnemer, BCT en Intermaris om te beoordelen of iemand geschikt is en voldoet aan de drie voorwaarden. Als we denken dat hij daaraan voldoet, geeft BCT een beschikking waarna Intermaris binnen drie maanden een woning oplevert. Dat lukt ze zeker. Sinds oktober kregen drie mensen een beschikking, één aanvraag loopt. In december leverde Intermaris de eerste twee woningen op en medio januari volgden er nog twee.’

Over de doelgroep
‘Housing First richt zich op mensen vanaf 18 jaar die vaak al langere tijd dakloos zijn en kampen met meervoudige, complexe psychosociale- /psychiatrische- en/of verslavingsproblematiek. De praktijk leert dat deze manier van overleven het herstel op andere gebieden ernstig belemmert. Tegelijkertijd maakt de veelvoud aan problemen het vaak onmogelijk om toegelaten te worden tot het traditionele hulpverleningsaanbod zoals bijvoorbeeld beschermd wonen. Dit is bij Housing First anders. Er gelden drie voorwaarden: een goede buur zijn, huur betalen en begeleiding accepteren. Als we inschatten dat dit lukt, gaan we een woning zoeken in een omgeving waar iemand zelf denkt dat hij/zij zou kunnen wonen en aan deze voorwaarden kan voldoen.

Over de methodiek
‘Bij de methodiek van Housing First Nederland staat autonomie hoog in het vaandel. Mensen die via Housing First een woning krijgen, hebben vaak lang op straat
geleefd en moeten zich weer hechten aan een woning. We pushen niet, iedereen doet het op zijn eigen manier en tempo. Slaap je liever op een matje, dan is dat ook prima. We zijn betrokken, zonder dwang.’

Omklappen
‘De woning komt eerst op naam van Leviaan en kan in een later stadium op naam komen van de bewoner: het zogenaamde ‘omklappen’. Na een jaar spreken we met Intermaris over hoe het gaat, of we moeten bijsturen en wanneer we in gesprek gaan met een deelnemer die klaar is om zelfstandig te wonen. Uitstroom is maatwerk, afhankelijk van iemands mogelijkheden en behoeften. Denk aan wel of niet omklappen van de woning, afbouwen van ondersteuning en ambulante begeleiding onderbrengen bij de juiste organisatie.’

Mijlpaal
‘Het is een bijzonder moment als iemand een woning krijgt, een mijlpaal die gevierd moet worden, passend bij de persoon. Dat doen we als verrassing. Zo is de deelnemer die begin december zijn woning kreeg, heel spiritueel. Voor hem kochten we een dromenvanger. Zijn sleutel viel uit de dromenvanger, symbolisch voor zijn droom van een eigen plek. De andere deelnemer woont al vier jaar met zijn hond in een zelfgemaakte hut, teleurgesteld in hulpverlening
en gemeente. De bus stopte voor de woning en toen had de deelnemer in de gaten dat er een woning voor hem was. Heel emotioneel. Voor hem hingen we een grote foto van z’n hond op en kwamen we met slingers, taart én hondensnoepjes.’

Housing First Zaanstad
In 2021 startten de drie partijen in de Zaanstreek met een soortgelijke pilot. Daar hebben 10 mensen inmiddels een woning. Aan het NHD vertelde deelnemer Prim wat een woning voor hem betekende: ‘Het voelt heerlijk na zoveel jaren gedoe en alles. Als je aan het overleven bent, zoals ik deed, dan heb je je plek in de maatschappij eigenlijk opgegeven. Maar ik ben weer terug. Ik ben ook best trots en wil bewijzen dat ik kan veranderen.’