FACT/Parnassia en Leviaan maken wijkgerichte GGZ waar

De evaluatie van een ernstig incident vorig jaar in Zaandam, waarbij een cliënt van Leviaan én FACT Zaandam betrokken was, gaf een extra prikkel om opnieuw kritisch naar de samenwerking tussen Leviaan en FACT Zaandam te kijken. Een belangrijk doel hierbij is het organiseren van een betere inrichting van de wijkgerichte GGZ. Dick Boverhuis, leidinggevende Bedrijfsvoering bij Parnassia, Ramón Stavast, Manager Primair Proces bij Leviaan en Michiel Jansen, sociaal-psychiatrisch verpleegkundige bij FACT Zaandam zien de samenwerking graag nóg een stuk intensiever ‘De toenemende complexiteit van zorg vraagt om een optimale organisatie en afstemming van onze begeleiding en behandeling.’

Hoe leerden jullie elkaar kennen?
Ramón: ‘Een paar jaar geleden leidde Dick me rond op de Forensische Psychiatrische Afdeling van GGZ NHN in Heiloo. Later kwamen we elkaar bij de Brijder tegen, toen Dick daar werkte. Nu hij bij Parnassia werkt, kruisen onze wegen elkaar opnieuw. De wijkgerichte GGZ levert iets moois op, maar kost ook energie. Dan is het prettig om elkaar in de keten te kennen. Je vindt elkaar sneller als het nodig is.’

Dick: ‘Als leidinggevende bedrijfsvoering bij Parnassia van een aantal FACT-teams en Centrum Autisme, heb ik regelmatig contact en overleg over de samenwerking met Leviaan. Ik onderschrijf wat Ramón zegt: omdat we elkaar kennen, weten we elkaar te vinden. Zeker rondom dat nare incident. Dan helpt mijn achtergrond als hulpverlener om inhoudelijk mee te denken bij zo’n casus. Ik ken de keten in die omgeving ook goed.‘

Wat is de rol en functie van FACT en Leviaan?
Dick: ‘Leviaan heeft begeleiders en het FACT behandelaren; daar zit het voornaamste onderscheid. Steunend, structurerend contact is een heel belangrijk ingrediënt van behandeling. Daarin zijn de collega’s van Leviaan de ogen en oren voor de behandelaren van het FACT. Jullie zien de mensen op dagelijkse basis en signaleren waardoor wij ook stappen kunnen zetten om erger te voorkomen.’

Michiel: ‘Als sociaal-psychiatrisch verpleegkundige binnen het FACT ben ik er voor mensen buiten de kliniek die belast zijn met behoorlijke psychiatrische problematiek en problemen op verschillende leefgebieden. Ik werk daarbij met iedereen samen, zoals Leviaan, politie, gemeente, Leger des Heils en niet te vergeten de naastbetrokkenen van de mensen. Wij nemen het specialisme van de psychiatrie mee, bredere kennis over psychopathologie, het verloop van psychische ziekten en we kijken wat meer vanuit de regiefunctie.’

In wat voor situaties werken jullie samen?
Ramón: ‘Als het echt even niet goed gaat met iemand, dan gaat diegene soms in overleg met het FACT naar een kliniek. Als dingen dan anders lopen dan verwacht, bespreken we hoe het beter kan. Zo is het verbeterplan naar aanleiding van het incident een verantwoordelijkheid van Dick en mij. We hebben een kwartaalgewijs overleg met Parnassia om het ook regiobreed te bespreken.’

Ramón: ‘Toen we dat ernstige incident bespraken, zei Michiel, die destijds betrokken was bij deze casus: ‘Laat dit geen papieren tijger worden maar laten we écht iets veranderen. Als we willen leren, gaan we er iets mee doen’. En hij zei: ‘Misschien is er wel een situatie waarvan je nu al aanvoelt dat het wel eens ingewikkeld kan worden. Dan moeten we nú al om tafel gaan.’ We kunnen hem daarvoor altijd benaderen. Hij slaat ons bij zijn rondje in de wijk nooit over. Dan hebben we het inderdaad soms ook over een ‘niet pluis’-gevoel, door dat te bespreken kun je escalaties soms voor zijn.’

Hebben jullie ook op andere manieren profijt van de samenwerking?
Ramón: ‘Toen een cliënt vanuit beschermd wonen werd opgenomen, kende een collega van het FACT-team iemand die op die vrijgekomen plek paste. Het werd een 1-2’tje: wij konden iemand laten opnemen en iemand anders kreeg de kans op meer zelfstandigheid.’

Waar lopen jullie tegenaan?
Michiel: ‘We zien als verzwarende factoren steeds meer licht verstandelijke beperkingen en druggerelateerde problematiek. Daarin kunnen we gezamenlijk stappen voorwaarts maken.’

Ramón: ‘Ik zie inderdaad een enorm remmende werking in de begeleiding door middelenmisbruik en ik merk dat we elkaar daarbij vaak nodig hebben. Mede door het incident trekken we een belangrijke les: het FACT gaf al langer aan dat we beperkt stappen kunnen zetten met mensen die onveiligheid met zich meebrengen voor zichzelf en anderen. Ik ben zoekende naar de juiste vorm want je kunt niemand zomaar opnemen en klinisch laten behandelen. Ik ben benieuwd waar we over twee jaar staan als we ons beleid meer afstemmen op de andere partners in de wijk. Of wij daarmee een veiligere woon- en werkomgeving krijgen én mensen een stap verder krijgen in hun leven. Ik ben overigens heel hoopvol gestemd hierover!’

Dick: ‘Het is een grote kans om bij Leviaan te mogen wonen. Maar de slagingskans wordt door middelenmisbruik een stuk kleiner. En dan denk ik dat op dat gebied de eigen regie van de cliënt begrensd moet worden. Ik vind dan ook dat de aandacht voor verslavingsproblematiek een prominentere plek moet krijgen in de behandeling. FACT en Brijder Zaandam zitten nu in hetzelfde gebouw en dat zie ik als een kans om de samenwerking intensiever vorm te geven, waarbij we ook de cliënten van Leviaan op het gebied van verslaving intensiever kunnen bedienen.’

Michiel: ‘We delen ook de vloer met een aantal behandelaren van het Forensisch FACT van Fivoor, die in nauw contact staan met de reclassering van Fivoor.. Juist het informele contact met die mensen is zo belangrijk. Je gaat creatiever nadenken, buiten je eigen kaders en soms zelfs buiten de gebaande paden. Veel koffie drinken, dat is mijn devies!’, zegt Michiel met een knipoog.

Hoe zien jullie de samenwerking in de toekomst?
Ramón: ‘Die schotten moeten ons, maar vooral de cliënt niet meer in de weg zitten. Als wij het de komende jaren nog beter met elkaar kunnen organiseren, dan is de verzwaring van onze gezamenlijke zorg beter te hanteren. Het is mooi als verschillende organisaties in één pand zitten, maar nog mooier is daadwerkelijk als één ketenorganisatie te gaan acteren. Het is op dit moment gewoon te ingewikkeld om bepaalde situaties goed op te lossen. Maar ik ben ook van mening dat wij dat kunnen. ‘Wij’, de individuele medewerkers, zijn namelijk zelf ‘die organisaties’ en dus kunnen wij het ook veranderen als we willen.’

Dick: ‘Je zou zelfs medewerkers van elkaars organisatie bij sollicitatiegesprekken kunnen uitnodigen. Je werkt tenslotte veel met elkaar samen.’

Ramón: ‘Naar aanleiding van het incident mei vorig jaar is er al wat veranderd; de psychiater van FACT Zaandam heeft nu maandelijks spreekuur in wooncirkel Rosmolenwijk en wij sluiten structureel aan bij het wekelijkse FACT-bordoverleg. Na de verhuizing van locatie Rosmolenwijk in april hebben we meer kantoorruimte die ik graag met medewerkers van andere organisaties deel. We kunnen het dus best zelf veranderen: wij hebben de regie!’

Inmiddels is Michiel Jansen werkzaam bij een ander FACT-team van Parnassia.

Ramón Stavast (links) en Dick Boverhuis

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

FACT-teams

FACT-teams behandelen en begeleiden mensen die een ernstige psychiatrische aandoening hebben in combinatie met problemen op andere levensterreinen (wonen, werken, sociale contacten, financiën etc.). Deze behandeling en begeleiding vindt plaats in de eigen omgeving van de cliënt.

FACT staat voor flexible assertive community treatment:
A = assertive; de zorg wordt actief, outreachend aangeboden (‘bemoeizorg’), hulpverleners trekken er op uit;
C = community; thuis, op straat, in de wijk;
T = treatment; behandeling, begeleiding, ondersteuning bij herstel.

In een FACT-team werken verschillende hulpverleners nauw met elkaar samen: psychiater/arts, psycholoog, maatschappelijk werker, (sociaal-)psychiatrisch verpleegkundigen, verslavingsdeskundigen, casemanagers en ervaringsdeskundigen, arbeidsconsulenten en woonbegeleiders. Zij kunnen tegelijk of afwisselend bij de behandeling en begeleiding betrokken zijn.