Als team een vuist maken tegen racisme

Sheran werkt sinds begin vorig jaar als persoonlijk begeleider bij Leviaan. Haar eerste echte baan in de zorg. Ze groeide op in Hoorn, als kind van Kaapverdiaanse ouders. ‘Mijn moeder legde me van jongs af aan uit dat sommige mensen me anders zullen zien en beoordelen vanwege mijn huidskleur en dat ik daarom - hoe oneerlijk het ook is - soms harder zal moeten werken en meer van mezelf zal moet laten zien dan anderen om mezelf te bewijzen.’ 

De eerste keer
‘De eerste keer dat iemand mij anders behandelde door mijn huidskleur, was in de brugklas. Mijn moeder kwam heel boos terug van een oudergesprek. De docent had haar verteld dat ik niet slim genoeg was en een andere school wellicht beter zou zijn. Er was geen enkele reden om dat te zeggen, want mijn cijfers waren goed. Ik begreep toen nog niet waarom dit speelde, dat besef kwam een paar jaar later.’ 

Ongemak
‘Mijn middelbare school in Hoorn was een heel witte school. Daar viel me op dat mijn mentor mij en de enige andere leerling met een donkere huid strenger behandelde. Vrienden of klasgenoten namen mij niet serieus. Als ik het benoemde, zag je het ongemak ontstaan: ‘Dat kun je niet zomaar zeggen, hij bedoelde het niet zo en je moet de sfeer niet verpesten.’ Kortom, het lag aan mij. Langzaam realiseerde ik mij dat dit geen incidenten waren.’

Aan jezelf twijfelen
‘Tijdens mijn stage sprak ik met een collega van Surinaamse afkomst over onze ervaringen met racisme. Collega’s werden stil en een aantal benadrukten dat niet iedereen het zo bedoelt. Weer werd het bij ons teruggelegd: ‘Het is soms ook een gevoel dat bij jezelf zit.’ Als je dat zo vaak hoort, ga je aan jezelf twijfelen. Zie ik het dan verkeerd?!’

Uit de Leviaan-praktijk
Begin van dit jaar kreeg Sheran er tijdens het werk mee te maken, toen de moeder van een nog thuiswonende cliënte niet wilde dat Sheran bij haar binnenkwam. ‘Deze cliënte nam ik over van een collega, daarom gingen we er samen heen. Uiteindelijk spraken we haar buiten en vroegen wat zij ervan vond. Zij was het niet eens met haar moeder en wilde dat ik haar zou begeleiden. Dat doe ik nog steeds. We spreken niet bij haar thuis af, maar op kantoor of we gaan wandelen.’

Geschrokken
‘Ik was wel een beetje geschrokken van de situatie. Pas toen mijn collega zich naar mij verontschuldigde, realiseerde ik mij dat wat er was gebeurd niet door de beugel kon. Tijdens een teamvergadering en kort daarna tijdens intervisie besprak ik het met mijn team. Gelukkig namen ze het serieus en vroegen me wat ik ermee wilde doen, wat het met me deed en wat ik van hen nodig had. Ook mijn manager was heel betrokken en begripvol.’ 

Intervisie
‘Tijdens intervisie waren de reacties iets anders: ‘Ga je het niet uit de weg door niet thuis met de cliënt af te spreken? Wat als er een gesprek is waar moeder bij moet zijn of wat als ze je opbelt?’ Ik vond het lastig, maar wel heel fijn dat m’n collega’s daarbij ook benadrukten dat ik het niet alleen hoefde te doen: ‘Dit doen we als team.’ De opbrengst is sowieso dat we als team afspraken dat we altijd in gesprek gaan met iemand die een andere begeleider wil. Wisselen is goed om de juiste reden en dat is niet huidskleur, geloofsovertuiging, seksuele geaardheid of wat dan ook.'  

Verschuiving
‘Ik wil nog heel lang in de zorg werken en dit zal helaas nog vaker gebeuren. Deze ervaring was leerzaam en ik ben blij met de support van mijn teamleden. Niet alleen in overleggen, maar juist ook door er daarna nog naar te vragen. Die verschuiving van Weet je zeker dat het zo is gegaan en zo bedoeld is? naar Bespreek het vooral en de eerste stap is wat we er samen mee gaan doen is tof en een beetje overweldigend. Dit ging allemaal over mij!’

Opluchting
‘Ik denk dat het voor veel mensen die met racisme te maken hebben heel fijn is dat je erkend wordt in wat je ervaart en voelt. Dat mensen voor je opkomen en er samen wat aan willen doen. Daarmee valt een zwaarte van je schouders af; ik sta er niet alleen voor!’ Omdat je het zelf niet hebt meegemaakt, betekent dat niet dat het er niet is. En als je het wel meemaakt, wees niet bang voor het ongemak dat zo’n onderwerp meebrengt: deel het!’